[SO] Artykulacje Cinematic Studios i Studio One

Praca w Studio One z artykulacjami z bibliotek Cinematic Studios nie jest trywialna. Wprawdzie już kiedyś próbowałem się z tym zmierzyć, ale nadal nie do końca wszystko mi działało, dopiero ostatnie miesiące przyniosły zrozumienie, dzięki któremu obecnie dysponuję konfiguracjami, które nie sprawiają już niespodzianek. Postanowiłem rzecz opisać, bo nie znalazłem w sieci miejsca, które by to robiło.

Skądinąd domyślam się, dlaczego ten temat nie jest rozpracowany - otóż biblioteki Cinematic Studios średnio nadają się do mojej filozofii pracy, tzn. stosowania pojedynczych ścieżek na instrument i zmieniania artykulacji za pomocą specjalnych komunikatów. Patrząc na przykładowe nagrania z tych biblioteK na YouTube widać, że ich twórcy stosują poszczególne artykulacje na osobnych ścieżkach. Wszystko przez to, że akurat w Cinematic Studios artykulacje legato mają dużą latencję w stosunku do pozostałych, więc trzeba je przesuwać w czasie - przynajmniej do momentu, gdy Studio One pójdzie śladem Cubase 15 i wprowadzi indywidualne kompensacje per artykulacja. Aktualizacja 1.7 Cinematic Studio Strings dodała tryb Low Latency, który znacząco poprawił sytuację, ale ciągle jeszcze nie jest idealnie.

W czym rzecz?

Zanim przejdę do opisywania konfigurowania artykulacji, ważna informacja - aby wszystko działało dobrze dla krótkich artykulacji, trzeba pozbyć się domyślnego przypisania koła modulacji do kontrolki zmieniającej artykulację. Nie wiem, dlaczego twórcy z Cinematic Studios wpadli na pomysł, że dobrze będzie, jeśli zmianę artykulacji powierzy się parametrowi CC1, czyli modulacji. To jest kolejna konsekwencja tego, że biblioteki Cinematic Studios nie były projektowane do gry jednym instrumentem na jednej ścieżce z jednoczesną zmianą artykulacji. Trzeba zatem kliknąć prawym przyciskiem myszki na "pokrętle" zmiany krótkich artykulacji i usunąć przypisanie do CC1, inaczej zmiany dynamiki, robione właśnie za pomocą modulacji dla legato czy tremolo będą nam bruździły (bo linia modulacji zawsze będzie gdzieś w tle i będzie nam przełączała krótkie artykulacje niezależnie od wysyłanych kodów):

Odpinamy kłopotliwy kontroler CC1 od kółka zmiany długości artykulacji

Jeśli "odpięliśmy" już CC1 od pokrętła, resztą zajmiemy się za pomocą kodów klawiszy i specjalnego komunikatu CC58, który (na szczęście) twórcy biblioteki przewidzieli do zmiany konfiguracji biblioteki.

Wartości parametru CC58 są podane w instrukcji do bibliotek i zebrałem je w tabeli dla wszystkich trzech bibliotek:

Wartość CC58	Artykulacja dla Strings	Wartość CC58	Artykulacja dla Brass	Wartość CC58	Artykulacja dla Woodwinds
0-5	Sustain: Standard Legato	0-10	Sustain	0-10	Sustain
6-10	Sustain: Advanced Legato
11-15	Spiccato	11-15	Repetitions	11-15	Repetitions
16-20	Staccatissimo	16-20	Staccatissimo	16-20	Staccatissimo
21-25	Staccato	21-25	Staccato	21-25	Staccato
26-30	Sforzando	26-30	Sforzando	26-30	Sforzando
31-35	Pizzicato	31-40	Muted short notes
36-40	Bartok snap
41-45	Col Legno	41-45	Rips
46-50	Trills	46-50	Trills	46-50	Trills
51-55	Harmonics	51-55	Flutter Tongue	51-55	Flutter Tongue (Flutes only)
56-60	Tremolo	56-60	Muted long notes
61-65	Measured Tremolo	61-65	Double Tongue	61-65	Measured repetitions
66-70	Marcato without overlay	66-70	Marcato without overlay	66-70	Marcato without overlay
71-75	Marcato with overlay	71-75	Marcato with overlay	71-75	Marcato with overlay
76-80	Legato On	76-80	Legato On	76-80	Legato On
81-85	Legato Off	81-85	Legato Off	81-85	Legato Off
86-90	Con Sordino On
91-95	Con Sordino Off

I teraz tak: aby włączyć jednoznacznie którąś z artykulacji, trzeba posłużyć się całą listą komend. Niestety, tak to bywa w rozbudowanych instrumentach...

Pierwszy kod to (zazwyczaj) główny kod sterujący, czyli jeden z: C0, C#0, D0, D#0, E0, F0, F#0 i G0. Są kody widoczne na "kaflach" w interfejsie użytkownika:

Interfejs użytkownika podpowiada kody sterujące, wypisując je wprost na "kaflach"

Dodatkowo warto wiedzieć, że za przełączanie con sordino odpowiada klawisz B0 - bo i ten klawisz należy wysyłać razem z resztą, aby - jak zaznaczyłem - JEDNOZNACZNIE ustawić artykulację. Także legato ma swój kod sterujący, G#0, więc alternatywnie dla CC58:76 i CC58:81 można wysyłać kod G#0:127 i G#0:1.

Aby zatem włączyć najprostsze legato, należy wysłać aż trzy komunikaty:

Wysyłamy do instrumentu aż trzy komunikaty, żeby jednoznacznie wskazać, o co nam dokładnie chodzi

Pierwszy kod, czyli C0 z wartością 1 (te wartości też są ważne i zaraz je omówię) przełącza instrument na kafelek Sustain. Drugi kod, czyli B0 z wartością 1, wyłącza con sordino. Trzecia wartość, czyli CC58, ustawiona jest na 76, co po odczytaniu z powyższej tabeli oznacza włączenie trybu legato.

Wspomniałem o wartościach przesyłanych razem z kodem sterującym. Przyjmują one wartości 1 lub 127 i to jest coś, przez co długo nie potrafiłem właściwie skonfigurować bibliotek Cinematic Studios. Wartość 1 działa jak wyłącznik, wartość 127 - jak włącznik. Czyli con sordino wyłączy się, gdy wyślemy B0=1, a włączy się, gdy wyślemy B0=127. I tak to właśnie zadziała: seria C0:1, B0:127 i CC58:76 włączy nam Sustain w trybie con sordino i legato. Analogicznie, ciąg C0:1, B0:1 i CC:81 oznacza włączenie Sustain (bo C0) bez trybu con sordino (bo B0:1) i bez legato (bo CC58:81).

Wyjaśnienia wymaga jeszcze wartość przesyłana z kodem C0, czyli Sustain, dla smyczków. Otóż, jeśli włączymy tryb legato dla smyczków, to mamy dostęp do dwóch trybów działania tegoż legato: Low Latency i Expressive - i tym trybem steruje wartość wysyłana z C0. 1 oznacza włączenie trybu Low Latency, a 127 - trybu Expressive. Ciekawostka - dla artykulacji długich, takich jak tremolo, czy marcato, gdzie pojawia się przełącznik legato, można go aktywować właśnie wartością 127 wysłaną z głównym kodem sterującym.

Całe programowanie jest nieco zawiłe, przynajmniej w Studio One, bo nie można wysłać np. dwóch kodów CC58. To znaczy, teoretycznie można, ale biblioteki Cinematic Studios odbierają tylko ten ostatni z nich. Czyli teoretycznie moglibyśmy legato bez con sordino uzyskać tak: C0:1, CC58:91 i CC58:76. Niestety, taka kombinacja nie zadziała, więc informację o con sordino należy wysłać kodem sterującym B0. Gorzej jest w przypadku artykulacji Marcato, uruchamianej (teoretycznie) kodem F#0. Jeśli włączymy tę artykulację, zobaczymy aż trzy przełączniki, które mogą posłużyć do konfiguracji:

Marcato to jeden z bardziej skomplikowanych przypadków

Są to con sordino, legato i spiccato overlay, służący do dodania "akcentu" dodatkowym dźwiękiem granym spiccato. Ten przełącznik nie ma, niestety, przypisanego żadnego kodu sterującego, jedynie wartość CC58 (włączenie to 71, wyłączenie - 66). Na szczęście wysłanie CC58:66 lub CC58:71 automatycznie przełącza instrument na marcato, więc w tym wypadku konfiguracja będzie wyglądać tak: G#0:1 (wyłączamy legato, oczywiście wysłanie 127 włączy legato), B0:1 (wyłączamy con sordino, 127 zamiast 1 włączy con sordino) i ostatecznie CC58:71 (jeśli chcemy uaktywnić akcentowe spiccato) lub CC58:66 (jeśli spiccato akcentowego nie chcemy).

Uff... Przyznacie, że nie jest to proste, zwłaszcza do samodzielnego rozgryzienia.

A tak mniej więcej wyglądają skonfigurowane pierwsze skrzypce z Cinematic Studio Strings

Podsumowując zatem: aby jednoznacznie włączyć artykulację, trzeba się po prostu nieźle nagłowić, która kombinacja jakich parametrów zadziała...

Aby Wam trochę ułatwić zabawę, przygotowałem gotową konfigurację dla pierwszych skrzypiec z Cinematic Studio Strings. Po prostym przystosowaniu tego samego pliku można w zasadzie użyć do każdego instrumentu z każdej biblioteki Cinematic Studios - jak widać z zamieszczonej wyżej tabeli, wartości CC58 są praktycznie te same, kody sterujące również.

Po pobraniu archiwum zip trzeba wypakować stamtąd plik Cinematic Studio Violins.keyswitch. Należy go jeszcze umieścić w katalogu konfiguracyjnym Studio One - jest on zdefiniowany w opcjach, na zakładce Locations-User Data:

Katalog z danymi Studio One

Jeśli otworzymy ten katalog, znajdziemy w nim katalogi Presets\User Presets\Key Switches. I właśnie Key Switches jest tym, który "zbiera" wszystkie pliki mapowań dla Sound Variations.

To jeszcze jednak nie koniec - aby Studio One zaczytało nam wklejony plik, trzeba jeszcze przeskanować presety. Na panelu Browse przechodzimy na zakładkę z ikoną domku i tam klikamy na Re-Index Presets:

Bez przeindeksowania presetów nie zobaczymy mapowania

Można też posłużyć się skrótem Ctrl+K do szybkiego wywoływania poleceń i wpisać tam początek "Re-" i już:

Prosty sposób na komendy: Ctrl+K i wpisujemy nazwę

Prostsze życie

Czy warto przeprowadzać powyższą procedurę i definiować mapowanie? To zależy, jak często korzystamy z bibliotek. Ja mam w podobny sposób zmapowane i przygotowane wszystkie biblioteki orkiestrowe, więc zupełnie zrezygnowałem z szablonów projektów, bo dużo szybciej jest mi "złożyć" konfigurację nowego utworu z presetów ścieżek. Mogę mieć zatem dęte drewniane od jednego producenta, a smyczki i dęte blaszane od innego. W dodatku można w Studio One pakować wiele ścieżek w katalog i zapamiętywać taki katalog jako preset, więc da się całą sekcję dorzucić od razu do nowego projektu. A że preset zapamiętuje też wysyłki i przypisaną szynę, można bardzo szybko skonfigurować nowy projekt.

Mam nadzieję, że powyższy opis przyda się komuś do ujarzmienia bibliotek Cinematic Studios, bo na pewno warte są używania.