[S] Tascam Portacapture X8 po miesiącu

Minął miesiąc, od kiedy zacząłem intensywne testy Tascama Portacapture X8, cyfrowego wielokanałowego rejestratora audio. O pierwszych wrażeniach mówiłem w podcaście, pisałem także o tym tu, na blogu. Co mogę dodać po kilku kolejnych tygodniach? Zacznę od rzeczy nieprzyjemnych.

To nie jest sprzęt idealny

W zasadzie podtrzymuję wszystkie zastrzeżenia, które miałem już na wstępie pracy z tym rejestratorem: zawodzi wyposażenie, obsługa jest często żmudna, a ekran dotykowy bywa przeszkodą zamiast ułatwieniem - tu w sumie uwaga, o której na początku nie myślałem, ale zwrócił mi na nią uwagę jeden z użytkowników FB: ten rejestrator nie nadaje się dla osób niewidomych. Konieczność miziania ekranu sprawia, że nie można polegać wyłącznie na dotyku, za każdym razem trzeba uważnie patrzeć, w co się klika (co i tak w przypadku posiadania grubych palców też nie gwarantuje sukcesu).

Do tego dochodzą kłopoty z zasilaniem - na wskaźniku naładowania nie sposób polegać. Od czasu początku korzystania z X8 dokupiłem jeszcze jeden nowy komplet akumulatorków Panasonic Eneloop Pro, dysponuję więc obecnie czterema kompletami: dwa nowe i jeden stary Eneloop Pro (czarne) oraz jeden Eneloop (białe). We wszystkich przypadkach zdarzało się, że wskaźnik pokazywał nawet 70% naładowania, po czym rejestrator wyłączał się i przy kolejnym starcie prezentował komunikat Battery low. Akumulatorki ładowałem różnymi ładowarkami, więc raczej wykluczam, by wina leżała po stronie ogniw czy ładowarek. Pytanie tylko, czy te problemy ma wyłącznie mój egzemplarz? Mam tu pewne wątpliwości, bo na nieoficjalnym forum, na facebookowej grupie oraz pod filmikami znalazłem przynajmniej kilkanaście wpisów, raportujących problemy z zasilaniem i wyłączaniem się rejestratora - wygląda to zatem na jakąś wadę urządzenia (albo jakiejś partii).

Faktem są też problemy z rejestrowaniem z częstotliwością 192kHz. Powstałe w ten sposób pliki mają wyraźne linie zakłóceń poza zakresem słyszalnym (powyżej 20kHz) i chociaż ja absolutnie tego nie słyszę i jest to według mnie problem czysto teoretyczny, to jednak wypada się zgodzić, że tego typu zakłócenia nie powinny mieć miejsca.

Podtrzymuję także twierdzenie, że "wykastrowanie" zasilania plug-in z gniazda Ext-In jest błędem konstruktorów X8 (DR-100 takie zasilanie potrafił dostarczyć), podobnie zastosowanie karty microSD jako nośnika danych. Nie zliczę frustrujących momentów, kiedy nie byłem w stanie uchwycić i wyciągnąć tej dziadowskiej karty z urządzenia.

Zdecydowanie nie jestem także zwolennikiem suwaka włączającego urządzenie. Dział on niepewnie i potrafi się zablokować po przesunięciu, co przy wyłączaniu urządzenia łatwo umyka uwadze, a sprawia, że X8... nie wyłączy się i ekran będzie świecił tak długo, aż rozładują się akumulatory. Czym to grozi w plenerze, zwłaszcza gdy nie mamy zapasowego kompletu, nie muszę chyba mówić.

Chętnie wypróbowałbym moduł Bluetooth AK-BT1, jednak nadal nie można go nigdzie kupić - jeśli nawet wyszukiwarka znajdzie jakiś sklep, to produkt "będzie wkrótce dostępny" lub "czekamy na dostawę". Nawet polski dystrybutor nie jest w stanie przewidzieć, czy i kiedy jakieś dostawy się pojawią. Póki co zatem, moduł Bluetooth pozostaje zaledwie ciekawostką.

A co się podoba?

Są dwie cechy nowego Tascama sprawiające, że od miesiąca DR-100 jednak faktycznie leży w szufladzie i jest wyjmowany tylko w celach testowych. Te dwie cechy to wielokanałowość i format 32-bitowy.

Wielokanałowość to coś, co okazało się dla mnie strzałem w dziesiątkę. Możliwość rejestrowania zarówno wbudowanymi mikrofonami, jak i mikrofonami zewnętrznymi to coś, co ogromnie mi się spodobało. Nagrałem już dwa odcinki podcastu* w ten sposób i wbrew wcześniejszym obawom, że obróbka takiego materiału będzie kłopotliwa, całość sprawdza się naprawdę nieźle. Poza tym bardzo miła jest możliwość niezależnego włączania zasilania phantom dla dowolnego kanału wejściowego.

Dzięki nagrywaniu niezależnych kanałów mogłem także porównać mikrofony w konfiguracjach stereo - nie publikowałem jeszcze odpowiedniego wpisu, ale porównałem mikrofony wbudowane w X8 z Lewittami LCT040 oraz Røde VideMicro.

32-bity to zaś bardzo duże ułatwienie w moje obecnej "działalności", czyli nagrywaniu dźwięków otoczenia. I to właśnie jest wygoda, z której już chyba nie zrezygnuję i między innymi dlatego DR-100 zalega szufladę.

Wbudowane mikrofony

Jakość wbudowanych mikrofonów muszę ocenić dość wysoko - naprawdę dają radę, zwłaszcza jeśli zastosuje się sztuczkę z redukcją szumu: kiedy nagrywam coś za ich pomocą, po powrocie do domu w cichym pokoju wkładam nagrywający rejestrator pod kołdrę i poduszkę, bez zmiany ustawionych poziomów. Nagrywam w ten sposób szum mikrofonów i przedwzmacniacza, po czym ten właśnie szum usuwam z powstałych podczas sesji nagrań za pomocą iZotope Spectral DeNoise. W efekcie dostaję bardzo czysty sygnał, pozbawiony "szumów własnych". Sprawdza się to także podczas nagrywania par stereo Lewittami LCT040 czy VideMicro.

Jeśli ktoś jest ciekaw brzmienia, to właśnie odcinek podcastu z pierwszymi wrażeniami nagrywałem wbudowanym mikrofonem. Rzecz jasna, stosowałem pop-filtr, bo - jak to w elektretach - podatność na podmuchy jest wręcz ogromna. Z tego powodu uważam zakup osłony przeciwwietrznej w rodzaju Zooma WSU-1 za coś absolutnie koniecznego i mam lekki żal do producenta, że w pudełku nie znajdziemy tego typu ustroju.

Interfejs audio

Tascam X8 potrafi pracować jako interfejs audio, jeśli podłączymy go do komputera kabelkiem USB (którego, a jakże, też nie ma w zestawie). Żadnych wyrafinowanych testów w tej materii nie robiłem, ograniczając się do nagrania sygnału za pomocą Reapera oraz Studio One. Sterowniki ASIO, dostarczone przez Tascama, działają bez problemu.

Szkoda tylko, że urządzenie automatycznie nie podaje na słuchawki tego, co wysyła komputer przez USB (tzn. nie ma "automatycznego" odsługu miksu sygnału z komputera i z podłączonych mikrofonów). Trzeba osobno konfigurować, że np. wejścia 5-6 będą przyjmowały sygnał z USB zamiast z mikrofonów, co powoduje, że tracimy potencjalnie dwa wejścia, których moglibyśmy użyć do nagrywania, jeśli podczas nagrywania chcemy słuchać sygnału z komputera (np. podkładu muzycznego).

Za to dobrze, że X8 może zarówno przesyłać sygnał po USB do komputera, jak i rejestrować go na karcie pamięci - zawsze to jakaś forma backupu.

Warto przy okazji pamiętać, że podłączenie X8 do komputera kabelkiem USB nie powoduje ładowania akumulatorków AA - te trzeba ładować w osobnej ładowarce. USB za to może posłużyć do zasilania urządzenia, ale w tej sytuacji warto podłączyć się do gniazdka wydajnego prądowo. Jeśli USB nie będzie w stanie dostarczyć odpowiednio dużego prądu (>1,5A), to w Tascamie włączy się tryb oszczędzania energii, przez który nie będziemy w stanie aktywować z kolei zasilania phantom...

Na bezrybiu i rak ryba

No i mam teraz dylemat. Bo z czystym sumieniem tego rejestratora nikomu nie polecę - zbyt dużo nerwów kosztowały (i kosztują) mnie jego niektóre wady i niedociągnięcia. Jednocześnie obecnie na rynku nie ma on specjalnie konkurencji. Rejestratory z wbudowanymi mikrofonami nie mają zapisu 32-bitowego i/lub wielokanałowości. Rejestratory 32-bitowe z kolei nie mają wbudowanych mikrofonów lub wejść liniowych. X8 jest na swój sposób unikatowy (póki co). Oczywiście, osoby skupione bardziej na 32-bitach mogą sobie wybrać Zooma F3/F6/F8n Pro, osoby ceniące super-ciche przedwzmacniacze mogą wydać fortunę na rejestratory Sound Devices, osoby chcące nagrywać wiele ścieżek bez 32-bitów mają do dyspozycji Zooma H8. 32-bitowy, wielokanałowy rejestrator z własnymi mikrofonami jest jednak póki co tylko jeden - X8 właśnie.

Używam go, w praktyce się sprawdza, ale kiedy pomyślę, że te wszystkie jego wady wymienione na początku dałoby się wyeliminować, bardziej przykładając się do samego projektu urządzenia, to troszkę przykro mi się robi... Jest szansa, by aktualizacje firmware'u coś tam poprawiły (w końcu wersja 1.10 sporo wniosła), jednak braku zasilania plug-in w gnieździe Ext-In, karty microSD czy kłopotów z zasilaniem żadnym oprogramowaniem się nie poprawi. Warto mieć te rzeczy na uwadze i wybrać świadomie.

Podcast zamiast podkastu - po wielomiesięcznym promowaniu słowa "podkast" zarzucam to. Wygląda na to, że utrzyma się jednak pisownia anglosaska, a językoznawcy przyznają, że forsowanie nazwy spolszczonej mija się z celem. Stąd wracam do "podcastu"...